Unieke sieralgenvondst in Dassenaarde

Niet alle algen hebben een goede naam. Ze worden vaak in verband gebracht met slechte waterkwaliteit en dan gaat het vooral om groen- en blauwalgen. Maar er zijn ook sieralgen: microscopisch kleine, eencellige algen die net heel wat vertellen over de goede waterkwaliteit. De term ‘sieralgen’ verwijst naar de vormenpracht binnen deze groep van eencellige algen. Om ze te bestuderen heb je een microscoop nodig. In Dassenaarde (Vlaams-Brabant) werd een sieralg gevonden die nog nergens anders ter wereld gezien is.

Vlaanderen telt een handvol sieralgspecialisten. Eén ervan is Roland Luts. Sinds juni 2020 passeert hij zo nu en dan in het Natuurpunt-gebied Dassenaarde, in Molenstede-Diest. Dan bemonstert hij daar een ven dat in 2005 werd hersteld. Voordien was dit een zwaar bemeste maïsakker. In 2009 werd aan ditzelfde ven de koprus teruggevonden met wel honderden plantjes. Tot dan werd aangenomen dat die in Vlaanderen verdwenen was maar hier kon die uit de zaadbank herrijzen.

Ven in Dassenaarde (c) Roland Luts

Eén van de bijzondere sieralgen die Luts kon identificeren was Staurastrum sinense. Die komt maar op een beperkt aantal plekken in de wereld voor. Omdat het zo’n secuur werk is om de soorten op naam te brengen, en ook helemaal zeker te zijn, brengt electronenmicroscopie soelaas. Dit jaar werd een monster opnieuw bestudeerd en nu blijkt het om een andere soort te gaan die op de koop toe ‘nieuw voor de wetenschap’ is. De experts die deze nieuwe soort hebben beschreven, hebben er ineens Rolands naam aan gegeven: Staurastrum lutsii. Roland is bijzonder vereerd met deze naamgeving. Uitgebreide dank gaat naar Marien van Westen en het Hydrobiologisch Laboratorium van Rijkswaterstaat in Lelystad (Nederland). Zij zorgden ook voor onderstaande foto van deze nieuwe soort via SEM (Scanning Electron Microscopy).

(c) Marien van Westen en het Hydrobiologisch Laboratorium van Rijkswaterstaat in Lelystad

Sieralgen zijn goede indicatoren voor de natuurwaarde en biodiversiteitswaarde van zoete stilstaande wateren, waaronder laagveenplassen. De soortenrijkdom en aanwezigheid van kieskeurige sieralgsoorten zijn dan ook een aanduiding van de ecologische kwaliteit van het aquatisch ecosysteem. Dat deze sieralg gevonden is in een ven in Dassenaarde duidt op de bijzondere kwaliteit van het venwater wat voortkomt uit een goed, verdienstelijk beheer. Het beheerteam is dan ook zeer opgetogen met deze vondst.

Deze nieuwe soort is recent voor het eerst beschreven:  M.C. van Westen & P.F.M. Coesel. (2022). Taxonomic notes on desmids from the Netherlands V, with a description of seven new taxa. Desmidiologische Mededelingen, 9, 11–18). Dit document is door iedereen vrij te raadplegen op www.desmids.nl.

Tekst: Filip Meyermans (Conservator Dassenaarde)